«Παρακαλώ τον αρμόδιο υπουργό όπως ενημερώσει τη Βουλή των Αντιπροσώπων σε σχέση με τα θέματα χρηματοδότησης διαφόρων σε δήμους και κοινότητες για τα πιο κάτω:

1. Γίνεται η οποιαδήποτε παρακολούθηση όσον αφορά τη μετέπειτα χρήση των χώρων αυτών;
2. Γίνεται σχετική αξιολόγηση για το είδος των έργων που αποδίδουν ή που πρέπει να αποφεύγονται;
3.  Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες τέτοια έργα καταλήγουν σε αχρηστία ή σε άλλη άσχετη χρήση ή εκμετάλλευση υπάρχει οποιαδήποτε επίπτωση ή προσπάθεια διόρθωσης των προβλημάτων που ενδεχομένως προκύπτουν;»

Απάντηση 23.06.011.05.01.002

Απάντηση ημερομηνίας 5 Νοεμβρίου 2021 του Υπουργού Εσωτερικών κ. Νίκου Νουρή στην ερώτηση με αρ. 23.06.011.05.01.002, ημερομηνίας 23 Ιουνίου 2021, του βουλευτή εκλογικής περιφέρειας Λευκωσίας κ. Χαράλαμπου Θεοπέμπτου

«Αναφέρομαι στην πιο πάνω ερώτηση και επιθυμώ να σας πληροφορήσω πως στους Δήμους και τις Κοινότητες εκτελούνται Πολεοδομικά Έργα, αλλά και έργα από τις ίδιες τις Τοπικές Αρχές. Πιο συγκεκριμένα, το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, σε συνεργασία με άλλα Κυβερνητικά Τμήματα, προωθεί την εκτέλεση Πολεοδομικών Αναπτυξιακών Έργων (ανάπλαση χώρων), καθώς και Οδικών Πολεοδομικών Έργων στις Τοπικές Αρχές. Τα έργα αυτά, για την εκτέλεση των οποίων η Κυβέρνηση καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της δαπάνης, προωθούνται είτε απευθείας από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, ως Αναθέτουσα Αρχή στις συμβάσεις κατασκευής του έργου, είτε ως Αρμόδια Αρχή παρακολούθησης, όταν Αναθέτουσα Αρχή είναι η ίδια η Τοπική Αρχή. Με την εκτέλεση και παράδοση των έργων η κυριότητα ανήκει στην Κυπριακή Δημοκρατία και η διαχείριση/συντήρηση εκχωρείται στις Τοπικές Αρχές. Όσον αφορά στα έργα που εκτελούνται από τις ίδιες τις Τοπικές Αρχές, οι Δήμοι προχωρούν στην εκτέλεση έργων εντός των διοικητικών τους ορίων με ίδια χρηματοδότηση σύμφωνα με τις εξουσίες που τους παρέχει η οικεία νομοθεσία. Αντίθετα, τα έργα που εκτελούνται στις κοινότητες, πλην των Πολεοδομικών, εκτελούνται ως επί το πλείστον από την οικεία Επαρχιακή Διοίκηση, με κρατική και κοινοτική συνεισφορά. Τα έργα αυτά επιλέγονται μετά από συνεννόηση με τις εμπλεκόμενες Τοπικές Αρχές στη βάση κριτηρίων και κατά προτεραιότητα. Πιο συγκεκριμένα, λαμβάνονται υπόψη οι υποδομές μιας κοινότητας και πώς το έργο θα τις βελτιώσει, η δυνατότητα διαχείρισης του έργου από την ίδια την κοινότητα, πώς θα βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της κοινότητας και της ευρύτερης περιοχής, πώς θα βελτιώσει την επισκεψιμότητα και πιθανόν τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

2. Αναφορικά με τις συγκεκριμένες ερωτήσεις που τέθηκαν αναφέρονται τα πιο κάτω:

Ερώτηση 1: Γίνεται n οποιαδήποτε παρακολούθηση όσον αφορά τη μετέπειτα χρήση των χώρων αυτών;

(α) Τα Πολεοδομικά Έργα, που προωθούνται και κατασκευάζονται από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, μετά το πέρας της περιόδου ευθύνης ελαττωμάτων, παραδίδονται προς χρήση στους πολίτες και συνήθως δεν παρεκκλίνουν από τον αρχικό σχεδιασμό. Τη διαχείριση/συντήρησή τους αναλαμβάνουν οι αρμόδιες Τοπικές Αρχές.

(β) Όσον αφορά σε έργα που εκτελούνται στις κοινότητες, μετά την ολοκλήρωσή τους, η διαχείριση και η χρήση τους αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα των Κοινοτικών Συμβουλίων, λαμβάνοντας υπόψη ότι ανήκουν ιδιοκτησιακά στα Κοινοτικά Συμβούλια ή τους έχει εκχωρηθεί η διαχείρισή τους. Λειτουργοί των Επαρχιακών Διοικήσεων ελέγχουν συστηματικά τη χρήση των συγκεκριμένων έργων μέσα και από τον έλεγχο νομιμότητας των πρακτικών των συνεδριάσεων των Κοινοτικών Συμβουλίων.

(γ) Επισημαίνεται περαιτέρω ότι τα μεγάλης κλίμακας έργα που εκτελούνται στις κοινότητες, όπως γραμμικά πάρκα, εξωραϊσμός πυρήνων/πλατειών/ προσόψεων κ.λπ., συνήθως εκτελούνται από ευρωπαϊκά κονδύλια και, δεδομένων των υποχρεώσεων της Δημοκρατίας προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, βάσει των σχετικών Κανονισμών, τα έργα αυτά παρακολουθούνται από την οικεία Επαρχιακή Διοίκηση, για να διασφαλιστεί ότι αξιοποιούνται για τον σκοπό για τον οποίο έχουν χρηματοδοτηθεί.

Ερώτηση 2: Γίνεται σχετική αξιολόγηση για το είδος των έργων που αποδίδουν ή αυτών που πρέπει να αποφεύγονται;

(α) Κατά τις τελευταίες 3 δεκαετίες έχουν εκτελεστεί δεκάδες Πολεοδομικά Έργα, τα οποία σε γενικές γραμμές αξιολογούνται με θετικό πρόσημο ως προστιθέμενη αξία στον δημόσιο δομημένο χώρο (πλατείες, πάρκα, γραμμικά πάρκα, παραλιακά μέτωπα, αναπλάσεις πυρήνων δήμων και κοινοτήτων με πεζοδρομοποιήσεις και αύξηση του ωφέλιμου χώρου για πεζούς και ποδηλάτες κ.λπ.).

(β) Παρά ταύτα, κάποια έργα που εκτελέστηκαν περιλάμβαναν κατασκευές για συγκεκριμένη χρήση, όπως παραλιακά περίπτερα με άδεια αναψυκτήριου από τον ΚΟΤ, που στόχο είχαν την εξυπηρέτηση του κοινού και κυρίως τη διαχείριση των δημόσιων αποχωρητηρίων. Οι Τοπικές Αρχές, ως διαχειριστές των χώρων αυτών, επέδειξαν ανοχή και “επέτρεψαν” τροποποιήσεις από τους υπενοικιαστές των χώρων αυτών με το να τους μετατρέψουν σε εστιατόρια και night clubs και να γίνουν παράνομες επεκτάσεις εντός κρατικών τεμαχίων. Στην πορεία και εν όψει των εν λόγω παρεκτροπών που παρατηρήθηκαν, το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως αποφάσισε τα περίπτερα αυτά να μην χρηματοδοτούνται στα πλαίσια των Πολεοδομικών Έργων ή/και να περιορίσει τον αριθμό αυτών σε νέα έργα.

(γ) Σε άλλες περιπτώσεις έχουν γίνει κατά καιρούς αξιολογήσεις ως προς τα υλικά που χρησιμοποιούνται και πλέον δεν εκτελούνται Πολεοδομικά Έργα με εισαγόμενα υλικά επίστρωσης ή, αν περιλαμβάνονται τέτοια υλικά, γίνεται προσπάθεια περιορισμού αυτών σε σχέση με τις επιφάνειες κάλυψης κ.λπ. Επίσης, γίνονται αξιολογήσεις σε σχέση με την ευαισθησία της περιοχής του κάθε έργου (επιτήρηση, αστυνόμευση, περιοχή με αυξημένα κρούσματα βανδαλισμών κ.λπ.) και με βάση αυτό το κριτήριο επιλέγονται ανάλογα υλικά και ειδικότερα αστικός εξοπλισμός (φωτιστικά σώματα, παγκάκια, καλάθια απορριμμάτων κ.ά.).

(δ) Σημειώνεται ότι κατά την έγκριση από το Υπουργείο Οικονομικών για ένταξη ενός Έργου στον Κρατικό Προϋπολογισμό, η εκάστοτε Αναθέτουσα Αρχή συμπληρώνει το Σημείωμα Έργου (PCN) με τεκμηριωμένες θέσεις σχετικά με την αναγκαιότητα του έργου, τις εναλλακτικές λύσεις, τον υπολογιζόμενο αριθμό χρηστών του έργου και το κόστος αυτού ανά χρήστη, την κατανομή δαπανών ανά έτος καθώς και πληθώρα άλλων πληροφοριών από τις οποίες εξάγονται συμπεράσματα για τη βιωσιμότητά του, τα οφέλη προς τους χρήστες κ.λπ.

(ε) Σε γενικές γραμμές, η φύση των Πολεοδομικών Έργων έχει τον χαρακτήρα της ανταπόδοσης της δημόσιας επένδυσης προς την κοινωνία με άμεσα οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες μέσα από τη δημιουργία οργανωμένων, ασφαλών, λειτουργικών δημόσιων χώρων υψηλής αισθητικής και προσβασιμότητας, προσδίδοντας προστιθέμενη αξία στους χώρους αυτούς και στο τουριστικό προϊόν του τόπου.

(στ) Όσον αφορά στα έργα που προωθούνται από τα Κοινοτικά Συμβούλια, αυτά υποβάλλονται στην οικεία Επαρχιακή Διοίκηση και αξιολογούνται τόσο για τη νομιμότητα, όσο και για τη χρησιμότητά τους. Σε περίπτωση που το κόστος ενός έργου υπερβαίνει το κριτήριο που καθορίζεται από τη Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης (ΕΠΣΑ) τότε το Κοινοτικό Συμβούλιο ετοιμάζει το Σημείωμα Έργου (PCN), το οποίο υποβάλλεται για αξιολόγηση και λήψη απόφασης. Σε περίπτωση που η απάντηση της Γενικής Διεύθυνσης ΕΠΣΑ είναι αρνητική, η εκτέλεση του συγκεκριμένου έργου δεν προωθείται. Περαιτέρω, γίνεται συνεχής αξιολόγηση των έργων που υλοποιούνται, ενώ αναπτύξεις οι οποίες διαφάνηκε ότι δεν έχουν υψηλή προστιθέμενη αξία, όπως Μουσεία, δεν ενθαρρύνονται/δεν εντάσσονται στον Αναπτυξιακό Προγραμματισμό παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Τέλος, καταβάλλεται προσπάθεια κάποια έργα να είναι περιφερειακού χαρακτήρα για δημιουργία οικονομιών κλίμακας και για να προσελκύουν αυξημένη χρήση.

Ερώτηση 3: Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες τέτοια έργα καταλήγουν σε αχρηστία η σε άλλη άσχετη χρήση ή εκμετάλλευση, υπάρχει οποιαδήποτε επίπτωση ή προσπάθεια διόρθωσης των προβλημάτων που ενδεχομένως προκύπτουν;

(α) Στις περιπτώσεις που αναφέρθηκαν πιο πάνω με άσχετη χρήση ή εκμετάλλευση Πολεοδομικών Έργων, το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως κινήθηκε με επιστολές προς τις οικείες Επαρχιακές Διοικήσεις για έκδοση διαταγμάτων κατεδάφισης, όταν οι παρανομίες είχαν ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Σε άλλες περιπτώσεις, όπου η άσχετη χρήση ή εκμετάλλευση δεν προκαλούσε ανισορροπίες στην ευρύτερη λειτουργία της περιοχής, η Πολεοδομική Αρχή προχώρησε σε ρυθμίσεις, ώστε να αρθούν κάποιες επεμβάσεις και να ρυθμιστεί η χρήση και η έκταση των χώρων αυτών. Επισημαίνεται ότι οι χώροι εκτέλεσης των Πολεοδομικών Έργων και η φύση τους δεν οδήγησε ποτέ κάποιο Έργο σε αχρηστία.

(β) Όσον αφορά σε έργα στις κοινότητες, πλην των Πολεοδομικών, που καταλήγουν σε αχρηστία ή δεν αξιοποιούνται ορθολογιστικά, αυτά χρησιμοποιούνται για κάλυψη άλλων αναγκών του Κοινοτικού Συμβουλίου π.χ. παλαιά Δημοτικά Σχολεία μετατρέπονται σε γραφεία του Κοινοτικού Συμβουλίου ή αίθουσες εκδηλώσεων ή πολιτιστικά κέντρα, αφού εξασφαλιστούν όλες οι απαραίτητες άδειες για την αλλαγή χρήσης.»